Οι αντιλήψεις του Αριστοτέλη δεν μπορεί παρά να πείθουν κάθε συνετό άνθρωπο. Στα πλαίσια αυτά, η σύγκριση με τα σημερινά παρέλκει. Καταλαβαίνει κανείς αβίαστα πώς φθάσαμε τόσο χαμηλά. Το συμπέρασμα είναι προφανές : ριζική αλλαγή.
Πρόλογος
Η παρούσα «Μελέτη σύγχρονης Αριστοτελικής Πολιτείας» αφορά πρόταση πακέτου ριζικών θεσμικών αλλαγών (turn key solution), τόσο ως προς το Κράτος και την Τοπική Αυτοδιοίκηση, όσο και ως προς την Πολιτική Οργάνωση της χώρας μας.
Η παρουσίαση του πρώτου σταδίου της μελέτης, της προμελέτης, ξεκίνησε με το προηγούμενο άρθρο (α). Δόθηκε μία υποκειμενική προσέγγιση και επιλεκτική μεταφορά στο «σήμερα» των αντιλήψεων του μεγάλου Μακεδόνα για τα περί πολιτευμάτων. Με έμφαση στις αρχές και τον τρόπο σκέψης του.
Στο παρόν άρθρο δίδεται συνοπτική περιγραφή της πρότασης εκ βάθρων επανασχεδιασμού του Κράτους και ριζικής Πολιτικής Μεταρρύθμισης. Ένα ολοκαίνουργιο θεσμικό πλαίσιο.
Η προμελέτη προβλέπεται να έχει άλλα τρία ανάλογα άρθρα, για την περαιτέρω διερεύνηση και τεκμηρίωση της αξίας, της εφικτότητας και της σκοπιμότητας του εγχειρήματος.
Στόχος της παρούσης μελέτης είναι να εμπνεύσει τις υγιείς και πρωτοπόρες πολιτικές δυνάμεις του τόπου, τόσο ως προς το Όραμα για την Πολιτική Μεταρρύθμιση και το Κράτος της Νέας Ελλάδας, όσο και στην οργάνωση της δικής τους πολιτικής δράσης. Γιατί όχι, παράλληλα, και στην οργάνωση πρωτοπόρων επιχειρηματικών πρωτοβουλιών.
.
ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ
Περίγραμμα
Το προτεινόμενο νέο Θεσμικό Πλαίσιο προδιαγράφει λιτό και αποτελεσματικό Κράτος, με προσωποπαγείς θέσεις εκτελεστικών οργάνων εκλεγόμενων άμεσα, υπό συστηματικό δημοκρατικό έλεγχο ουσίας, και με ενσωματωμένο πάγιο, δίκαιο, διαφανές, αυτοματοποιημένο και εκ κατασκευής αναπτυξιακό φορολογικό σύστημα.
.
Φιλοσοφία
Το προτεινόμενο νέο Θεσμικό Πλαίσιο εδράζεται στο μάλλον άγνωστο δόγμα του Ελληνικού Πολιτισμού : «Οι νόμοι της Ελληνικής σκέψης ταυτίζονται με τους νόμους της πραγματικότητας».
Άμεση συνέπεια του δόγματος είναι η Αριστοτελική άποψη περί ευνομίας. Βάση της είναι το φυσικό δίκαιο, το «εκ φύσεως απορρέον».
Ανάλογα τίθεται και η έννοια του Κράτους. Το Κράτος υπάρχει για τον Πολίτη, όχι ο Πολίτης για το Κράτος. Το Κράτος είναι εργαλείο της Κοινωνίας, όχι η Κοινωνία υπηρέτης του Κράτους και των μανδαρίνων του.
.
Ιστορία
Οι σημερινές αντιλήψεις περί ευνομίας ανάγονται ιστορικά σε ρωμαϊκές αντιλήψεις. Το Κράτος-μπότα ήταν σχεδιασμένο υπέρ των πατρικίων, και ως δυνάστης τόσο των Ρωμαίων πληβείων όσο και των υπόδουλων λαών και των δούλων.
Στα πλαίσια αυτά, σήμερα θεωρούνται φυσιολογικές οι γραφειοκρατικές αντιλήψεις, ιδιαίτερα στον παρεμβατικό ρόλο του Κράτους στην Οικονομία. Έτσι δεν επιδιώκεται η εξάλειψη της γραφειοκρατίας, αλλά απλώς η επιτάχυνση των διαδικασιών με την αξιοποίηση της σύγχρονης τεχνολογίας.
Ισχυρίζομαι ότι η παρούσα πρόταση εκφράζει τις αρχαιοελληνικές αντιλήψεις και τις μεταφέρει εμπλουτισμένες στην σύγχρονη Ελλάδα.
.
Άποψη
Αρκεί η επαναφορά και μόνο του δόγματος του Ελληνικού Πολιτισμού, για να ξημερώσει μία νέα ημέρα για την Ελλάδα και τον Κόσμο. Το δόγμα οδηγεί αβίαστα σε αξιοποίηση της ιστορικής εμπειρίας, καθώς και των επιτευγμάτων της επιστήμης και της τεχνολογίας.
Αυτό το δόγμα αναδύεται στην σοβούσα κρίση. Ασυγκράτητο τελικά. Σε αυτό το πνεύμα ακούγονται ήδη και διαχέονται ευρέως «ηγετικές φωνές από τα κάτω», όπως «Δεν θα γίνουμε Γερμανοί, θα ξαναγίνουμε Έλληνες» και «Κυριότερος εχθρός της Ελλάδας είναι αυτοί που κάνουν τους Έλληνες».
.
ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑ
Αναπλαισίωση
Το προτεινόμενο νέο Θεσμικό Πλαίσιο εδράζεται σε νέες πρωτοποριακές αντιλήψεις σε σειρά καίριων θεμάτων. Συγκεκριμένα :
- Πρώτον, νέα αντίληψη για τον διοικητικό καθορισμό της αξίας περιουσιακών στοιχείων (ακίνητα, μεταφορικά μέσα, επιχειρήσεις), βάσει δήλωσης του δικαιούχου. Αξιοπρεπές «Ρεαλιστικό σύστημα» αντί της γνωστής παρωδίας «αντικειμενικό» «σύστημα».
- Δεύτερον, νέα αντίληψη για την ανάπτυξη (development), ιδιαίτερα ως προς τον τρόπο ποσοτικής έκφρασής της.
- Τρίτον, νέα αντίληψη για το εθνικό νόμισμα και το αντίκρισμα του, με βάση τον προτεινόμενο «κανόνα της περιουσίας».
- Τέταρτον, νέα αντίληψη για την άμεση φορολογία, θεωρώντας το Κράτος πάροχο υπηρεσιών στην περιουσία και τις επιχειρήσεις. Όχι συνεταίρο, και μάλιστα μόνο στα κέρδη.
- Πέμπτον, νέα αντίληψη για την φορολογία της κατανάλωσης, με φορολόγηση μόνο ορισμένων επιβαρυντικών ειδών. Αποδεικνύεται, θεωρητικά και εμπειρικά, ότι η συλλήβδην φορολόγηση της κατανάλωσης με τον γνωστό Φόρο Προστιθέμενης Αξίας (Φ.Π.Α.) αντιστρατεύεται ευθέως την κοινωνική ευημερία.
- Έκτον, νέα αντίληψη για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση και την ηλεκτρονική προτυποποίηση διαδικασιών. Αποκλιμάκωση της γραφειοκρατίας, όχι αυτοματοποίηση ανούσιων διαδικασιών.
- Έβδομον, νέα αντίληψη για τον κρατικό έλεγχο νομιμότητας. Κατασταλτικός «πέλεκυς του Νόμου», ευφυής και αποτελεσματικός, αντί του αντιπαραγωγικού και αναξιοπρεπούς προληπτικού ελέγχου.
- Όγδοον, νέα αντίληψη για το Κράτος Πρόνοιας. Παροχές με ευθυκρισία, με έμφαση στο αποτέλεσμα, και όχι πολυδάπανοι μηχανισμοί αφύσικων παροχών.
- Όγδοον, νέα αντίληψη για την Τοπική Αυτοδιοίκηση και τον ρόλο της στην Κοινωνία και την Πολιτική. Δήμοι αφεντικά στον τόπο τους, οικονομικά αυτοδύναμοι και με βαρύνοντα λόγο στην Εθνική Πολιτική. Ούτε υπηρέτες, ούτε διεκπεραιωτές, ούτε θεατές, ούτε επαίτες.
- Ένατον, νέα αντίληψη για το Κράτος, ιδιαίτερα ως προς τον επιτελικό ρόλο του και την διάρθρωση της Κυβέρνησης. Όχι πιά υδροκεφαλικός μηχανισμός.
- Δέκατον, νέα αντίληψη για την Πολιτική Ηθική.
- Ενδέκατον, νέα αντίληψη για τον Πολιτικό Διάλογο.
- Δωδέκατον, νέα αντίληψη για την διάκριση των εξουσιών, με σαφώς διακεκριμένους ρόλους και σχέσεις. Πολιτική Οργάνωση, με γενική εφαρμογή του προτεινόμενου «αριστοδημοκρατικού μοντέλου διοίκησης». Όχι στη σημερινή δικτατορία της Εκτελεστικής Εξουσίας, και μάλιστα της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας.
- Δέκατο τρίτον, νέα αντίληψη για την Εκτελεστική Εξουσία
- Δέκατο τέταρτον, νέα αντίληψη για την Νομοθετική Εξουσία, με διάσπαση σε Προβουλευτική και Εγκριτική.
- Δέκατο πέμπτον, νέα αντίληψη για τον Πολιτικό Έλεγχο, με ειδική Ελεγκτική Εξουσία..
- Δέκατο έκτον, νέα αντίληψη για την πολιτική ψήφο, με την θεσμοθέτηση της προτεινόμενης «δημόσιας ψήφου». Άλλος κόσμος.
.
Αξίες
Πυλώνας του νέου αξιακού συστήματος είναι το «Ρεαλιστικό σύστημα», που διασφαλίζει κατά τεκμήριο εύλογο διοικητικό καθορισμό της αξίας περιουσιακών στοιχείων (ακίνητα, μεταφορικά μέσα, επιχειρήσεις).
Βασίζεται σε ειδική ηλεκτρονική δήλωση του δικαιούχου. Πλέγμα διατάξεων διαμορφώνει συνθήκες υπό τις οποίες ο δικαιούχος έχει συμφέρον να αποτιμά ρεαλιστικά την αξία του κάθε περιουσιακού του στοιχείου. Η τυχόν αμφισβήτηση της δήλωσης από την αρμόδια Εφορία τίθεται σε βάση ισοτιμίας. Τυχόν εμμένουσα διαφορά λύνεται στα δικαστήρια.
Βάσει του ρεαλιστικού συστήματος φορολογείται η περιουσία. Η φυσική ανθρώπινη τάση για απόκρυψη της αξίας από τον φορολογούμενο αντισταθμίζεται και από τις ρυθμίσεις για την ευρύτερη ισχύ της δήλωσης. Η φορολογική αξία τον συνοδεύει σε κάθε περίπτωση (δικαστήρια, τράπεζες, ασφάλειες κ.λ.π.).
Το ρεαλιστικό σύστημα βάζει σε άλλο ηθικό επίπεδο τις σχέσεις Κράτους-Πολίτη, καθιερώνοντας συστηματικά και αποτελεσματικά την αξιοπρέπεια.
Για περισσότερα βλ. άρθρο «Ο κανόνας της περιουσίας και η Έξοδος» (παρ. «Ρεαλιστικό σύστημα», και παρ. «Το άμεσα δημιουργούμενο οικονομικό περιβάλλον» εδ. «Αποτελεσματική Κτηματαγορά»).
.
Ανάπτυξη
Η ανάπτυξη (development) διαχωρίζεται από την μεγέθυνση (growth). Γνωστό θέμα στην Επιστήμη, αλλά ίσως όχι και στους οικονομολόγους.
Ως βασικός μακροοικονομικός δείκτης ανάπτυξης και κοινωνικής ευημερίας προτείνεται η Καθαρή Εθνική Περιουσία (Κ.Ε.Π.), αντί για το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (Α.Ε.Π.). Ορίζεται ως η συνολική αξία – κατά το ρεαλιστικό σύστημα – των εμπορεύσιμων ή/και φορολογήσιμων περιουσιακών στοιχείων της χώρας.
Η Κ.Ε.Π. εκφράζει ακριβώς την «οικονομική επιφάνεια» της χώρας, και δείχνει αβίαστα την τάση της. Καθώς εκφράζει έμμεσα και τα εισοδήματα και το βιοτικό επίπεδο, είναι άριστος δείκτης του οικονομικού μεγέθους και των προοπτικών της χώρας. Άρα και της πιστοληπτικής της ικανότητας.
Για περισσότερα βλ. άρθρο «Ο κανόνας της περιουσίας και η Έξοδος» (παρ. «Καθαρή Εθνική Περιουσία (Κ.Ε.Π.)» και «Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (Α.Ε.Π.)»).
.
Εθνικό νόμισμα
Το εθνικό νόμισμα προτείνεται να έχει φυσικό αντίκρισμα την Κ.Ε.Π. Η ποσότητα χρήματος ρυθμίζεται ως ποσοστό της Κ.Ε.Π., με κριτήριο την διασφάλιση του δικαιώματος κατόχου. Η ποσότητα χρήματος είναι λογικό να εξαρτάται από την εμπορευσιμότητα των περιουσιακών στοιχείων που περιλαμβάνονται στην Κ.Ε.Π. Έτσι η εξασφάλιση του «δικαιώματος κατόχου» είναι φυσική.
Κατά συνέπεια, το εθνικό νόμισμα γίνεται αβίαστα αποδεκτό ως μέσο συναλλαγής στη χώρα. Το φυσικό αντίκρισμα ενισχύει σημαντικά την – λόγω της επίσημης έκδοσης και κυκλοφορίας του – de facto αποδοχή του νομίσματος. Η προσδοκώμενη επίδραση στην ψυχολογία της αγοράς είναι προφανής. Στην αίσθηση ασφαλείας.
.
Άμεση φορολογία
Φορολογείται μόνο η περιουσία, ενδεικτικά 1% ετησίως επί της αξίας της, όπως προκύπτει από το ρεαλιστικό σύστημα.
Δ-ε-ν φορολογούνται πιά :
- Τα πάσης φύσεως εισοδήματα (μισθοί, συντάξεις, ενοίκια, κέρδη, μερίσματα, τόκοι κ.λ.π.).
- Η περιουσία των ασθενέστερων, βάσει μοντέλου αντικειμενικών κοινωνικών κριτηρίων (αριθμός μελών, ηλικία κ.λ.π.).
- Τα περιουσιακά στοιχεία των αναγνωρισμένων νομικών προσώπων μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, που χρησιμοποιούνται για την εκπλήρωση του σκοπού τους.
Οι άμεσοι φόροι ανταποκρίνονται στην εν γένει κρατική μέριμνα για την εκμεταλλευσιμότητα και ασφάλεια της περιουσίας (υποδομές, ασφάλεια, εθνική άμυνα κ.λ.π.).
Το φοροεισπρακτικό σύστημα είναι απλό και υπεραυτόματο, και αποκλιμακώνει μέχρι μηδενισμού την γραφειοκρατία. Ταυτόχρονα, εξαλείφονται συστηματικά (χωρίς άξια λόγου διωκτικά μέτρα) η φοροδιαφυγή και η φοροαποφυγή (νόμιμη φοροδιαφυγή), μειώνονται συνολικά οι φόροι και κατανέμονται δίκαια. Διαμορφώνεται παράδεισος του ειλικρινούς φορολογούμενου.
Το σύστημα διαμορφώνει συγχρόνως εργασιακό και επιχειρηματικό τοπίο αξιώσεων. Ιδιαίτερα για τις συνθήκες της Ελλάδας. Ως εκ τούτου, ο παρεμβατικός ρόλος του Κράτους καθίσταται δευτερευούσης σημασίας.
Για περισσότερα βλ. άρθρο «Ο κανόνας της περιουσίας και η Έξοδος» (παρ. «Το άμεσα δημιουργούμενο οικονομικό περιβάλλον» και «Αναμενόμενες δευτερογενείς αλλαγές στο οικονομικό περιβάλλον»).
.
Φορολογία της κατανάλωσης
Προτείνονται Ειδικοί Ανταποδοτικοί Φόροι Κατανάλωσης (Ε.Α.Φ.Κ) μόνο σε ορισμένα επιβαρυντικά είδη :
- Επιβάρυνσης της Υγείας (φάρμακα, καπνός, οινοπνευματώδη, τυχερά παιχνίδια)
- Επιβάρυνσης του Περιβάλλοντος (σκουπίδια, συσκευασίες, προωθητικά αέρια, πετρελαιοειδή)
- Ανάλωσης Φυσικών Διαθεσίμων (ορυκτά καύσιμα, νερό)
- Πολυτελείας (χρυσός, πολύτιμα μέταλλα, πολύτιμοι λίθοι)
Δ-ε-ν φορολογούνται πιά :
- Η κατανάλωση των υπολοίπων ειδών (τρόφιμα, θεάματα κ.λ.π.).
- Οι πάσης φύσεως μεταβιβάσεις (ακίνητα, μετοχές κ.λ.π.) και συναλλαγές (υπηρεσίες κ.λ.π.).
Η είσπραξη των Ειδικών Ανταποδοτικών Φόρων Κατανάλωσης (Ε.Α.Φ.Κ.) προβλέπεται αυτόματη. Με τη χρήση ειδικής χρεωστικής κάρτας, ο φόρος καταβάλλεται απ’ ευθείας από τον καταναλωτή στο δημόσιο ταμείο.
Κλείνουν συστηματικά και αβίαστα τα περιθώρια για λαθρεμπόριο. Οι φόροι καταλήγουν ασφαλώς στην κάλυψη των αντίστοιχων θεσμοθετημένων κοινωνικών δράσεων.
Για περισσότερα βλ. κείμενο «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΡΙΣΤΟΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ» (σελ.19 κ.ε., κεφ. «ΕΙΔΙΚΟΙ ΑΝΤΑΠΟΔΟΤΙΚΟΙ ΦΟΡΟΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ»).
Σημείωση: Για την κριτική στα ισχύοντα («αντικειμενικό» σύστημα, κανόνας του χρυσού, κανόνας Fiat money, Α.Ε.Π., φορολογία εισοδήματος, φορολόγηση της κατανάλωσης και Φ.Π.Α.,) βλ. άρθρο «Ο κανόνας της περιουσίας και η Έξοδος» (παρ. «Κριτική στο «γνωστό» και το «οικείο»»).
.
Ηλεκτρονική προτυποποίηση διαδικασιών
Προτείνεται η πλήρης προτυποποίηση, σε περιβάλλον διαδικτύου, όλων των διαδικασιών του ευρύτερου δημόσιου τομέα. Σε περιβάλλον web (java, php κ.λ.π.) διαμορφώνονται μεταπρογράμματα (metaprograms) με τις εξής αρχές και προδιαγραφές :
- Ο χρήστης αναγνωρίζεται με αναμφισβήτητο τρόπο, με συστήματα αιχμής (δακτυλικό αποτύπωμα, ίριδα, καρδιακοί παλμοί κ.λ.π.). Με τον ίδιο τρόπο αναγνωρίζεται και ο εξουσιοδοτημένος εκπρόσωπος του χρήστη (γονέας, κηδεμόνας, λογιστής κ.λ.π.).
- Το κάθε πρόγραμμα έχει την δυνατότητα να ανασύρει από τις διάφορες βάσεις δεδομένων (TAXIS, δημοτολόγιο κ.λ.π.) τα απαιτούμενα στοιχεία του χρήστη. Ποτέ δεν ζητείται, δηλαδή, από τον χρήστη να ξαναδώσει στοιχεία του που ήδη υπάρχουν.
- Για να ζητήσει και να πάρει στοιχεία άλλων προσώπων απαιτείται νόμιμη αιτιολογία. Στη συνέχεια καταγράφεται η σχετική ενέργεια και ειδοποιείται ηλεκτρονικά το άλλο πρόσωπο και η αρμόδια υπηρεσία.
- Το κάθε πρόγραμμα παρέχει διαδοχικά πληροφορίες και οδηγίες, άμεσα και με απλούς χειρισμούς, για την διεκπεραίωση της διαδικασίας.
- Το κάθε πρόγραμμα εμπεριέχει έλεγχο νομιμότητας, και ιδιαίτερα επιλογή των προς εφαρμογή διατάξεων, ζητώντας από τον χρήστη απλές απαντήσεις σε ευκόλως αναγνωρίσιμα ερωτήματα.
- Το κάθε πρόγραμμα εμπεριέχει έλεγχο πληρότητας των στοιχείων, καθώς και οδηγίες για την ταχυδρομική αποστολή φακέλου, αν τυχόν απαιτείται.
- Η εν γένει διεκπεραίωση της διαδικασίας (πρωτοκόλληση, κοινοποιήσεις, ενημερώσεις κ.λ.π.) είναι αρμοδιότητας του προγράμματος.
Ας σημειωθεί ότι προ ετών το πρόγραμμα «ΔΗΛΩΣΗ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ», σχεδιασμού και ιδιοκτησίας του υπογράφοντος, προσέφερε αντίστοιχες υπηρεσίες. Η φιλικότητα και η πληρότητα του προγράμματος ήταν οφθαλμοφανούς διαφοράς με το επίσημο πρόγραμμα της ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Α.Ε., της συνήθους λογικής.
Με την ανάπτυξη, από τις Κεντρικές Υπηρεσίες, προγραμμάτων προτυποποίησης αυτής της λογικής αποκλιμακώνεται η γραφειοκρατία.
Είναι χαρακτηριστικό, συγκριτικά, ότι πρόσφατα διαφημίσθηκαν ευρέως επίσημα προγράμματα που παρέχουν στον πολίτη στοιχεία (βεβαιώσεις, πιστοποιητικά κ.λ.π.) με ηλεκτρονικό τρόπο μέσω ΚΕΠ. Για να μπορεί να τα πάει σε άλλες υπηρεσίες – προφανώς. Γιατί άραγε δεν βρήκαν τρόπο να τα παίρνει αυτά τα στοιχεία η μία υπηρεσία από την άλλη; Κατ’ ευθείαν. Βλάκες ή επιτήδειοι;
.
Κρατικός έλεγχος νομιμότητας
Η ως άνω ηλεκτρονική προτυποποίηση διαδικασιών ενισχύει την ούτως ή άλλως σκόπιμη μετατροπή των συνήθων προληπτικών ελέγχων σε ισχυρούς κατασταλτικούς. Υπάρχει, αν είναι σωστό το πρόγραμμα, αυτόματος έλεγχος.
Ο πολίτης θεωρείται ειλικρινής και νόμιμος, μέχρις αποδείξεως του εναντίου. Υποχρεούται απλώς σε υπεύθυνες δηλώσεις, με τις οποίες γνωστοποιεί τις προθέσεις του στις αρμόδιες υπηρεσίες.
Αντί να ζητάμε οικοδομική άδεια π.χ., υποβάλλουμε την μελέτη μας και γνωστοποιούμε έναρξη εργασιών. Εμείς οι ίδιοι είμαστε υπεύθυνοι για τυχόν παρανομία. Και όταν υπάρξει υπόνοια παράβασης έρχεται ο έλεγχος. Μόνο που κατασταλτικός έλεγχος σημαίνει πως ό,τι είναι παράνομο γκρεμίζεται.
Η διαφορά με τα ισχύοντα δεν είναι μόνο ηθική. Είναι και οικονομική, αλλά και σε αποτελεσματικότητα.
.
Κράτος Πρόνοιας
Οι πάσης φύσεως κοινωνικές παροχές σχεδιάζονται με ευθυκρισία ώστε να διαμορφώνουν πρόσφορο έδαφος υγιούς δημογραφικής ανάπτυξης, αποφεύγοντας υπερπροστατευτικές πρακτικές και παροχές που οδηγούν σε αφύσικες συμπεριφορές και αστοχίες.
Ένα ορθολογικά «σκεπτόμενο» Κράτος φροντίζει την Υγεία κατά προτεραιότητα. Δεν ξοδεύεται άσκοπα σε νοσήλεια και φάρμακα. Προληπτική Ιατρική είναι η έγκαιρη διάγνωση της ασθένειας. Προληπτική Υγιεινή είναι η φροντίδα να μην αρρωσταίνουμε. Τεράστια διαφορά – όχι μόνο σε έξοδα.
Αντίστοιχα, ένα ορθολογικά «σκεπτόμενο» Κράτος φροντίζει την κοινωνική ασφάλιση με φυσικά κριτήρια. Με εύλογη ανταπόδοση εισφορών, αλλά και συνετή αντίληψη της έννοιας «σύνταξη».
Το μέγα αυτό θέμα απλώς το θίγω εδώ. Θα το δούμε ξανά στο (γ) και (ε) άρθρα της σειράς.
.
Τοπική Αυτοδιοίκηση
Πρόκειται για πρόταση επαναφοράς των αρχαιοελληνικών αντιλήψεων περί Αμφικτιονίας, σε νέα μορφή και με αξιοποίηση των δυνατοτήτων της σύγχρονης τεχνολογίας. Οι Δήμοι όχι μόνο είναι αφεν
Κυβέρνηση
Προτείνεται να αποτελείται από τον Κυβερνήτη και τους 5 Υπουργούς : Εξωτερικών, Ασφαλείας. Υγείας, Παιδείας και Περιβάλλοντος. Προτείνονται και αντίστοιχοι αναπληρωτές.
Ο Κυβερνήτης και το Κυβερνείο έχουν αρμοδιότητα τα Οικονομικά και την Τοπική Αυτοδιοίκηση, αλλά και τον συντονισμό των Υπουργείων. Τα Υπουργεία είναι επιτελικοί μηχανισμοί που μεριμνούν για τα αντίστοιχα εθνικά θέματα, όπως έυγλωττα αποδίδει ο αντίστοιχος τίτλος. Στα ίδια πλαίσια υποστηρίζουν, συντονίζουν και κατευθύνουν τη λειτουργία των Δήμων.
- Το Υπουργείο Εξωτερικών έχει αρμοδιότητα αντίστοιχη του σημερινού : Διεθνείς σχέσεις, προβολή της Χώρας, απόδημοι.
- Το Υπουργείο Ασφαλείας έχει αρμοδιότητα στην Δικαιοσύνη, τις Ένοπλες Δυνάμεις και τα Σώματα Ασφαλείας.
- Το Υπουργείο Υγείας έχει αρμοδιότητα στην Υγιεινή, την Περίθαλψη, την Κοινωνική Ασφάλιση και την Εργασία.
- Το Υπουργείο Παιδείας έχει αρμοδιότητα στην Εκπαίδευση, τα Θρησκεύματα, τον Πολιτισμό και τον Αθλητισμό.
- Το Υπουργείο Περιβάλλοντος έχει αρμοδιότητα στην Χωροταξία, τις Υποδομές, τις Μεταφορές, το Εμπόριο, και τη Ναυτιλία.
Επισημαίνεται ότι το κατά Υπουργείο αντικείμενο προδιαγράφεται να είναι ποιοτικά διαφορετικό – εν γένει – των αντίστοιχων σημερινών τομέων. Ιδιαίτερα επισημαίνεται η άρδην αλλαγή του ρόλου της Κυβέρνησης λόγω αφ’ ενός των κολοσσιαίων αλλαγών στα οικονομικά (νόμισμα, φορολογικό κ.λ.π.) και αφ’ ετέρου της ουσιαστικής αποκέντρωσης στους δήμους.
.
Πολιτική Ηθική
Προτείνεται, ως βασικό προαπαιτούμενο πολιτικού ήθους, να καθορίζεται η επαρκής αιτιολόγηση ισχυρισμών, ενεργειών και αποφάσεων, βάσει πραγματικών στοιχείων και ελέγξιμων εκτιμήσεων.
Σε αυτά τα πλαίσια, ως ιδιώνυμα πολιτικά αδικήματα, καθορίζονται τα εξής :
- Ύβρις : μη στοιχειοθετούμενη ή αόριστη προσωπική επίθεση.
- Δημαγωγία : μη στοιχειοθετούμενη ή αόριστη πολιτική τοποθέτηση.
- Ευνοϊκή μεταχείριση : άμεση ή έμμεση έμπρακτη εύνοια υπέρ πολιτικού φίλου ή για πολιτικά οφέλη.
- Δυσμενής μεταχείριση : άμεση ή έμμεση έμπρακτη δυσμένεια κατά πολιτικού μη φίλου.
- Συκοφαντία – συμπεριλαμβανόμενης της αστήρικτης δημόσιας καταγγελίας.
Βάση της πολιτικής συμπεριφοράς όλων οφείλει να είναι ο ορθολογισμός και ο φιλότιμος συνδυασμός των ατομικών επιδιώξεων με το εθνικό συμφέρον.
Τα πολιτικά αδικήματα υπόκεινται κατ’ αρχήν στον έλεγχο της Ελεγκτικής Εξουσίας, όπως προτείνεται παρακάτω, και στην συνέχεια της Δικαστικής.
.
Πολιτικός Διάλογος
Η προτεινόμενη διαδικασία αναδεικνύει σαφώς την ουσία. Δεν απαγορεύει τη δημαγωγία, την αποκαλύπτει. Δεν απαγορεύει την αυθαιρεσία, ανοίγει τους ορίζοντες. Αντιστρατεύεται ευθέως την μονόπλευρη λογική, το βασικό μας πρόβλημα.
Συγκεκριμένα, προτείνεται διαδικασία που έχει ως βασικό χαρακτηριστικό τον σαφή διαχωρισμό σε τρεις διαδοχικές φάσεις : προκαταρκτικός, παραγωγικός και ανταγωνιστικός διάλογος.
Στον προκαταρκτικό διάλογο γίνεται ελεύθερη συζήτηση «επί της αρχής». Σκοπός είναι η ακριβής διατύπωση του θέματος και η αναγνώριση των υπαρχουσών διαφορετικών εισηγήσεων σε συνοπτικό επίπεδο.
Μεσολαβεί εύλογος χρόνος ώστε ο κάθε εισηγητής (ή ομάδα) να διαμορφώσει την εισήγησή του. Προφανώς παίρνοντας υπ’ όψιν και τις πρώτες ενδείξεις.
Στον παραγωγικό διάλογο γίνεται συζήτηση ξεχωριστά για κάθε διαφορετική εισήγηση. Σκοπός είναι να διερευνηθεί διεξοδικά το ενδεχόμενο να υιοθετηθεί η αντίστοιχη πρόταση. Οι συνέπειες. Προφανώς κάτι τέτοιο προϋποθέτει σαφή διατύπωση της εισήγησης, παροχή διευκρινίσεων, απροκατάληπτη εξέταση της πρότασης. Γίνεται κριτική για την εφικτότητα της πρότασης, αξιολογούνται τα προσδοκώμενα οφέλη.
Στη συνέχεια κάθε εισηγητής διαμορφώνει την οριστική εισήγησή του.
Στον ανταγωνιστικό διάλογο συγκρίνονται οι οριστικές προτάσεις. Συζητούνται τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά τους. Διατυπώνονται απόψεις για τη συγκριτική αξιολόγησή τους.
Ακολουθεί ψηφοφορία.
Για περισσότερα βλ. άρθρο Τί θα γινόταν αν αλλάζαμε αντίληψη για τον πολιτικό διάλογο ;
.
Διάκριση των εξουσιών
Προτείνεται νέου τύπου διάκριση εξουσιών, με σαφώς διακεκριμένους ρόλους και σχέσεις, στα πλαίσια του προτεινόμενου αριστοδημοκρατικού μοντέλου διοίκησης».
Η Εκτελεστική εξουσία αναπτύσσει πολιτικές πρωτοβουλίες και προΐσταται πολιτικά του διοικητικού μηχανισμού.
Η Προβουλευτική Εξουσία οργανώνει τον Πολιτικό Διάλογο, διαμορφώνοντας τα σχέδια νόμων και πολιτικών αποφάσεων.
Η Ελεγκτική Εξουσία οργανώνει τον Πολιτικό Έλεγχο, διαμορφώνοντας τα αντίστοιχα σχέδια αποφάσεων ή τα παραπεμπτήρια στην Δικαιοσύνη.
Η Εγκριτική Εξουσία, σε εθνικό επίπεδο, ασκείται από εκπροσώπους των Δήμων, που ψηφίζουν επί των κεντρικά διαμορφωμένων σχεδίων. Η ψήφος κάθε δήμου έχει διαφορετικό βάρος, ανάλογα με τον αριθμό των αντιστοίχων εχόντων πολιτικά δικαιώματα.
Η Δικαστική Εξουσία είναι ανεξάρτητη.
.
Εκτελεστική Εξουσία
Προτείνονται προσωποπαγή εκτελεστικά δίδυμα, που εκλέγονται με άμεση γενική ψηφοφορία, με ειδική προσωποπαγή ψηφοφορία για κάθε δίδυμο, σε 1+1 γύρους. Η θητεία του κάθε διδύμου προτείνεται 5 ετής, αλλά μπορεί να ανακληθεί με δημοψήφισμα ή να διακοπεί για άλλους λόγους.
Εκλογές γίνονται ξεχωριστά, όποτε χηρεύσει η αντίστοιχη θέση (Κυβερνήτης, Υπουργός, Δήμαρχος, Κοινοτάρχης και μαζί οι αναπληρωτές τους).
Βασικό στοιχείο της κάθε υποψηφιότητας είναι η ρητή δήλωση αποστολής του υποψήφιου διδύμου, καθώς και η δήλωση περιουσιακής κατάστασης («πόθεν έσχες») καθενός.
Οι υποψήφιοι Δήμαρχοι π.χ. καταθέτουν ρητή δήλωση αποστολής, που περιλαμβάνει :
- το όραμά τους για το Δήμο, όπως διαχείριση δημοτικών θεμάτων, έργα και ανάπτυξη, αξιοποίηση δημόσιας περιουσίας, επιχειρηματική δράση του Δήμου, πολιτιστικές και αθλητικές δραστηριότητες κ.λ.π.
- βιογραφικό σημείωμα
- δήλωση περιουσιακής κατάστασης («πόθεν έσχες»),
- ειδική δήλωση σχετικά με το – αν εκλεγούν – αν θα παύσουν ή θα συνεχίσουν υπό όρους την επαγγελματική τους δραστηριότητα.
Η δήλωση αποστολής συνιστά υπεύθυνη δήλωση και έχει, αν στοιχειοθετείται δόλος, όλες της νόμιμες συνέπειες.
Οι αντίστοιχες διοικητικές υπηρεσίες λειτουργούν αυτόνομα στα νόμιμα πλαίσια και με δεδομένες τις αντίστοιχες αποφάσεις πολιτικής, καθώς και τις ρητές κατευθυντήριες εντολές της Εκτελεστικής Εξουσίας, που ορίζει και τους επί κεφαλής των επί μέρους υπηρεσιών. Ο σχετικός έλεγχος νομιμότητας είναι μόνο κατασταλτικός.
Η Εκτελεστική Εξουσία είναι υπό Πολιτικό Έλεγχο, ο οποίος μπορεί να οδηγήσει σε ανάκληση της θητείας για οποιοδήποτε πολιτικής φύσεως λόγο (ανεπάρκεια, ασυνέπεια λόγων κ.λ.π.) με δημοψήφισμα.
Η Εκτελεστική Εξουσία έχει και την δυνατότητα να ζητά την γνώμη της Προβουλευτικής – δεσμευτική ή συμβουλευτική.
Ειδικά στην Κυβέρνηση, το προτεινόμενο σύστημα μπορεί άνετα να αναδείξει Κυβερνήτη και Υπουργούς διαφόρων πολιτικών προτιμήσεων. Η ενότητα και η αποτελεσματικότητα, όμως, εκτιμάται ότι διασφαλίζονται αβίαστα από το αναμενόμενο επίπεδο των εκλεκτών, σε συνδυασμό με την σαφή διάκριση τομέων ευθύνης. Και βέβαια, πάνω από όλα, πολιτική συνοχή δίνει η σαφής λαϊκή εντολή, όπως εκφράζεται στους νόμους και τις πολιτικές αποφάσεις.
Άλλωστε, κάθε αρρυθμία μπορεί να αντιμετωπισθεί με κίνηση διαδικασίας ανάκλησης θητείας.
Ο συνδυασμός, αφ’ ενός προσωπικής ισχύος και ευρέων περιθωρίων πρωτοβουλίας, και αφ’ ετέρου της ανακλητότητας, εκτιμάται ότι εξασφαλίζει βέλτιστη διαχείριση των κοινών.
Για περισσότερα βλ. κείμενο «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΡΙΣΤΟΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ» (σελ. 33 εδ. «Πώς θα εκλέγουμε ηγέτες» και «Πώς διοικούν οι ηγέτες»).
.
Νομοθετική Εξουσία
Προτείνεται με ειδική διάκριση σε Προβουλευτική και Εγκριτική Εξουσία. Η Προβουλευτική οργανώνει τον Πολιτικό Διάλογο και τα σχέδια αποφάσεων. Η Εγκριτική ψηφίζει, επιλέγοντας από τις διατιθέμενες εναλλακτικές ή αναπέμποντας το θέμα για περαιτέρω επεξεργασία.
Προβουλευτικά Συμβούλια εκλέγονται κατά Υπουργείο, και προτείνονται 15μελή. Αντίστοιχα εκλέγεται και το 25μελές Κυβερνητικό Προβουλευτικό Συμβούλιο. Συνολικά οι 100 αποτελούν το Εθνικό Προβουλευτικό Συμβούλιο.
Όλα τα Προβουλευτικά Συμβούλια εκλέγονται ταυτόχρονα με γενικές εκλογές σε όλη τη Χώρα ανά τετραετία. Εκλογικό σύστημα είναι η απλή αναλογική και η ψηφοφορία γίνεται ανεξάρτητα κατά Συμβούλιο. Οι παρατάξεις καταθέτουν ρητή και ειδική διακήρυξη αρχών.
Πρωτοβουλία για την ψήφιση νέου Νόμου, ή τροποποίηση ισχύοντος, μπορεί να πάρει οποιοσδήποτε πολίτης, και ιδίως ο Κυβερνήτης και οι Υπουργοί, με την κατάθεση αντίστοιχου νομοσχεδίου καταλλήλως αιτιολογημένου και τεκμηριωμένου.
Το αρμόδιο Προβουλευτικό Συμβούλιο κινεί την – κατά τα προαναφερθέντα – διαδικασία Πολιτικού Διαλόγου, ιδιαίτερα με την πρόσκληση υποβολής ανταγωνιστικών σχεδίων.
Τα διαμορφωμένα τελικά σχέδια Νόμου τίθενται στην κρίση του Εθνικού Προβουλευτικού Συμβουλίου, το οποίο συζητά επί των σχεδίων, ιδιαίτερα ως προς τις ευρύτερες συνέπειες. Επίσης, κρίνει την πληρότητα των σχεδίων Νόμου και την τήρηση της προβλεπόμενης διαδικασίας.
Ακολουθεί ηλεκτρονική ψηφοφορία των εκπροσώπων των Δήμων. Ως εκπρόσωπος προτείνεται ο Αντιδήμαρχος, μετά από απλή γνώμη του Δημοτικού Προβουλευτικού Συμβουλίου. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις, ή αν ζητηθεί από σημαντικό αριθμό πολιτών, η έγκριση μπορεί να γίνει και με δημοψήφισμα.
Εκτιμάται ότι η προτεινόμενη διαδικασία οδηγεί σε συγκατάβαση, μετά από διάλογο ουσίας, και τελικά σε εύστοχα νομοθετήματα, προοριζόμενα να μακροημερεύσουν. Με την ίδια διαδικασία λαμβάνονται και μείζονες πολιτικές αποφάσεις, που έχουν ισχύ νόμου.
τ
Κρατικός Προϋπολογισμός
Το Εθνικό Προβουλευτικό Συμβούλιο συνεδριάζει τακτικά μία φορά το χρόνο για την συζήτηση του Κρατικού Προϋπολογισμού του επομένου έτους. Ιδιαίτερα καθορίζονται οι παράμετροι (συντελεστές κ.λ.π.) του φορολογικού συστήματος, καθώς και οι στόχοι των δράσεων που χρηματοδοτούνται με τους Ε.Α.Φ.Κ.
Επίσης καθορίζονται τα κατά φόρο ποσοστά της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, και τα αντίστοιχα για τα Υπουργεία.
Ο Κρατικός Προϋπολογισμός, ως εξέχων Νόμος, τίθεται σε Πολιτικό Διάλογο και εγκρίνεται με δημοψήφισμα.
Εκτιμάται ότι η προτεινόμενη διαδικασία, σε συνδυασμό με την απλότητα του φορολογικού συστήματος και την προβλεψιμότητα των εσόδων του, εξασφαλίζουν βέλτιστη διαχείριση του δημόσιου χρήματος.
.
Δημοτικές αποφάσεις
Με αντίστοιχη διαδικασία λαμβάνονται οι μείζονες δημοτικές αποφάσεις, υπό τον συντονισμό του Δημοτικού Προβουλευτικού Συμβουλίου. Εγκριτική Εξουσία είναι οι οικείοι Κοινοτάρχες. Για τον Δημοτικό Προϋπολογισμό γίνεται δημοψήφισμα.
.
Πολιτικός Έλεγχος
Αρμοδιότητα της Ελεγκτικής Εξουσίας είναι ο έλεγχος των πεπραγμένων της Κυβέρνησης, και ιδιαίτερα της νομιμότητας των ενεργειών της, καθώς και της συνέπειας προς την αντίστοιχη δήλωση αποστολής και την Πολιτική Ηθική. Ειδικότερα, η τήρηση του οικείου ετήσιου Προϋπολογισμού.
Αντίστοιχα προς τα Προβουλευτικά Συμβούλια, εκλέγονται τα Ελεγκτικά Συμβούλια, που συναποτελούν το 40μελές (5Χ5+15=40) Εθνικό Ελεγκτικό Συμβούλιο.
Όλα τα Ελεγκτικά Συμβούλια εκλέγονται ταυτόχρονα με γενικές εκλογές σε όλη τη Χώρα ανά τετραετία. Προτείνεται οι εκλογές να γίνονται εναλλάξ (ανά διετία) με τις εκλογές για Προβουλευτικά Συμβούλια. Εκλογικό σύστημα είναι η απλή αναλογική και η ψηφοφορία γίνεται ανεξάρτητα κατά Συμβούλιο. Οι παρατάξεις καταθέτουν ρητή και ειδική διακήρυξη αρχών.
Οποιαδήποτε πολιτική καταγγελία έχει σχέση με εν ενεργεία πολιτικό πρόσωπο με εκτελεστικά καθήκοντα εισάγεται για συζήτηση στο Ελεγκτικό Συμβούλιο του αντίστοιχου Υπουργείου. Το Συμβούλιο ενεργεί κατά την κρίση του έρευνες και διαμορφώνει την σχετική πρότασή του, καθώς και τα τυχόν εναλλακτικά σχέδια αποφάσεων, με το αντίστοιχο σκεπτικό.
Τα διαμορφωμένα τελικά σχέδια απόφασης επί της καταγγελίας τίθενται στην κρίση του Εθνικού Ελεγκτικού Συμβουλίου, το οποίο συζητά επί των σχεδίων αποφάσεων. Ιδιαίτερα, κρίνει την πληρότητα των σχεδίων αποφάσεων και την τήρηση της προβλεπόμενης διαδικασίας.
Ακολουθεί ηλεκτρονική ψηφοφορία των εκπροσώπων των Δήμων. Ως εκπρόσωπος προτείνεται ο Δήμαρχος, μετά από απλή γνώμη του Δημοτικού Νομοφυλακτικού Σώματος.
.
Κρατικός Απολογισμός
Το Εθνικό Ελεγκτικό Συμβούλιο συνεδριάζει τακτικά μία φορά το χρόνο για την συζήτηση του Κρατικού Απολογισμού του προηγουμένου έτους. Ιδιαίτερα αξιολογείται η ευστοχία των παραμέτρων (συντελεστές κ.λ.π.) του φορολογικού συστήματος, καθώς και η αντικειμενική επίτευξη των στόχων των δράσεων που χρηματοδοτήθηκαν με τους Ε.Α.Φ.Κ.
Επίσης αξιολογείται η ευστοχία των κατά φόρο ποσοστών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, και τα αντίστοιχα για τα Υπουργεία.
Ο Κρατικός Απολογισμός, ως εξέχων Νόμος, τίθεται σε Πολιτικό Διάλογο και εγκρίνεται με δημοψήφισμα.
Εκτιμάται ότι η προτεινόμενη διαδικασία, σε συνδυασμό με την απλότητα του φορολογικού συστήματος και την καθαρότητα των εσόδων του, εξασφαλίζουν βέλτιστη διαχείριση του δημόσιου χρήματος.
.
Δημοτικός έλεγχος
Με αντίστοιχη διαδικασία λαμβάνονται οι μείζονες δημοτικές αποφάσεις, υπό τον συντονισμό του Δημοτικού Ελεγκτικού Συμβουλίου. Εγκριτική Εξουσία είναι οι οικείοι Κοινοτάρχες. Για τον Δημοτικό Απολογισμό γίνεται δημοψήφισμα.
Το Δημοτικό Ελεγκτικό Συμβούλιο προτείνεται 5μελές.
.
Δημόσια ψήφος
Ψηφίζουμε μυστικά και ηλεκτρονικά, αλλά το τί ψήφισε ο καθένας μας δημοσιοποιείται μετά το πέρας της ψηφοφορίας. Ειδική ηλεκτρονική υποδομή απλοποιεί τον τρόπο διεξαγωγής ψηφοφοριών, αποκλιμακώνει το κόστος τους, διασφαλίζει την απόλυτη αξιοπιστία τους. Ο κάθε ψηφοφόρος μπορεί να ψηφίσει στους ειδικούς δημοτικούς χώρους σε όποιο σημείο της Επικράτειας βρίσκεται την ημέρα της ψηφοφορίας.
Δημοψηφίσματα, τοπικά ή εθνικά, ειδικά οργανωμένα από την Προβουλευτική ή την Ελεγκτική Εξουσία, καθιστούν την άμεση δημοκρατία όχι μόνο πράξη, αλλά και πράξη κοινωνικής ευθύνης.
Οι εκλογές για όλα τα ομοειδή συλλογικά όργανα της Χώρας, προτείνεται να γίνονται σε ταυτόχρονες εθνικές εκλογές ανά τετραετία. Τα ψηφοδέλτια είναι διαφορετικά για κάθε συμβούλιο. με απλή αναλογική.
Επισημαίνεται ότι το προτεινόμενο ηλεκτρονικό σύστημα ψηφοφοριών εξασφαλίζει άνετη διεξαγωγή της ψηφοφορίας, χωρίς γραφειοκρατία και έξοδα, και χωρίς κανένα άκυρο ψηφοδέλτιο. Και τα αποτελέσματα εξάγονται σε δευτερόλεπτα.
Για περισσότερα βλ. κείμενο «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΡΙΣΤΟΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ» (σελ.29 κ.ε., κεφ. «Η ΗΘΙΚΗ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΟΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ» και «ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ Η ΑΡΙΣΤΟΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ»).
.
Ανακεφαλαίωση
Είδαμε 16 συνολικά νέες αντιλήψεις που προτείνονται για βασικά ζητήματα του θεσμικού πλαισίου της Χώρας μας.
Οι 5 αφορούν θεμελιώδη οικονομικά ζητήματα (Αξίες, Ανάπτυξη, Εθνικό νόμισμα, Άμεση φορολογία, Φορολογία της κατανάλωσης).
Οι 2 (Ηλεκτρονική προτυποποίηση διαδικασιών, Κρατικός έλεγχος νομιμότητας) αφορούν σημαντικές αναβαθμίσεις υφισταμένων αντιλήψεων για βασικές κρατικές λειτουργίες.
Οι 3 (Κράτος Πρόνοιας, Τοπική Αυτοδιοίκηση, Κυβέρνηση) οριοθετούν την Κεντρική Εξουσία απέναντι στην Κοινωνία και τις τοπικές κοινωνίες, προδιαγράφοντας επιτελικό Κράτος.
Οι 4 (Διάκριση των εξουσιών, Εκτελεστική Εξουσία, Νομοθετική Εξουσία, Πολιτικός Έλεγχος) αφορούν το Πολίτευμα, την Ελληνική Πολιτεία.
Τέλος, οι 3 (Πολιτική Ηθική, Πολιτικός Διάλογος, Δημόσια ψήφος) αφορούν την καρδιά της πολιτικής μας διαγωγής. Μία άλλη Ελλάδα.
Για κάθε μία από τις 16 νέες αντιλήψεις είδαμε σε γενικές γραμμές τους αντίστοιχους θεσμούς, την προδιαγραφόμενη λειτουργία τους, μία στοιχειώδη σύγκριση με τα ισχύοντα και τις αντίστοιχες εύλογες προσδοκίες.
Στα πλαίσια αυτά είδαμε ιδιαίτερα πώς θα εγκρίνονται οι Νόμοι, ο Κρατικός Προϋπολογισμός και ο Κρατικός Απολογισμός. Επίσης, αντίστοιχα, πώς θα παίρνονται Δημοτικές αποφάσεις και πώς θα εγκρίνονται ο Δημοτικός Προϋπολογισμός και ο Δημοτικός Απολογισμός.
.
Για οραματιστές μόνον
Ο αναγνώστης που βρίσκει ενδιαφέρουσα την πρόταση, καλείται να ακολουθήσει το σύστημα του Γάλλου Ντεκάρτ : ιδέα καθαρή και διαχωρισμένη (idée claire et distinct). Χρειάζεται να απομονώσει μία-μία τις 16 επί μέρους προτάσεις, και να τις κρίνει θεωρητικά και πρακτικά. Αν είναι δίκαιες, ορθολογικές φυσικές. Και αν είναι εφαρμόσιμες και λειτουργικές. Αναλόγως, θα κρίνει αν θα μελετήσει περαιτέρω τις προτάσεις, ανατρέχοντας στις παραπομπές.
Στη συνέχεια θα κρίνει τις 5 ομάδες νέων αντιλήψεων, ως επί μέρους σύνολο. Και, τέλος, θα κρίνει το γενικό σύνολο, “την turn key solution”. Δεν είναι κάτι απλό. Θέλει προσπάθεια και χρόνο. Έτσι μόνο μπορεί να σχηματίσει άποψη – αν θέλει ! – για το νέο πλαίσιο που διαμορφώνεται σε ένα εκτεταμένων πλέγμα θεσμών και σχέσεων.
Σε αυτή τη φάση, στην φάση της προμελέτης, ζητούμενο είναι η αξιολόγηση του Οράματος. Θα προσπαθήσουμε να δούμε τον κόσμο μας με άλλα μάτια.
Σε αυτό θα συμβάλει και το επόμενο άρθρο, όπου θα δούμε εύλογες προβλέψεις για την Νέα Ελλάδα, καθώς και την «άνιση» σύγκριση, σημείο-προς-σημείο και συνολικά – με το πολίτευμα της Ελβετίας.
.
Επίλογος
Η πρόταση συνιστά απόπειρα επαναφοράς των αρχαιοελληνικών αντιλήψεων περί Κράτους, Δήμων και Πολιτείας, με προσαρμογή στις σύγχρονες ακραία ανταγωνιστικές συνθήκες της παγκοσμιοποίησης.
Κάποιος που κρίνει εύκολα και κατακεραυνώνει τις διάχυτες σημερινές αντιστάσεις και συμπεριφορές, θα χρειασθεί να κρίνει και κάτι δυσκολότερο. Μήπως κρίνει την συμπεριφορά χωρίς να αξιολογεί ότι είναι συμπεριφορές απέναντι σε «νόμους κακώς κειμένους», παντελώς ακατάλληλους για την Ελλάδα ; Και μήπως δεν είναι και τόσο εύκολο να προβλέψει την συμπεριφορά απέναντι σε «νόμους καλώς κειμένους» ;
Ήδη, όπως ανέφερα παραπάνω, πυκνώνουν οι «ηγετικές φωνές από τα κάτω».
Στα πλαίσια αυτά, καλώ και πάλι τους διαδικτυακούς φίλους σε μεθοδική προσπάθεια για «Αναζήτηση του αυτονόητου». Και, κόντρα στους πάμπολλους «ευφυείς προχειρολόγους», αλλά και στα αισθήματα απαισιοδοξίας, το μήνυμά μου είναι ακριβώς μία απλή φράση από το μυθιστόρημα «Χίμαιρα» του Τζων Μπαρθ :ικά στον τόπο τους, αλλά είναι και φορείς της νέο-εισαγόμενης «Εγκριτικής Εξουσίας».
Έχουν απόλυτη οικονομική αυτοτέλεια, καθώς τους αποδίδονται ηλεκτρονικά και αυθημερόν τα θεσμοθετημένα φορολογικά έσοδα, κατά επί μέρους φόρο ή κατηγορία φόρων. Γίνεται αυτόματα εκκαθάριση κατά κάθε πληρωμή φόρου.
Οι δημοτικοί πόροι από τους φόρους περιουσίας φυσικών ή νομικών προσώπων επιμερίζονται στους Δήμους όπου υπάγονται τα στοιχεία ακινήτων της φορολογούμενης περιουσίας, ανάλογα με την αντίστοιχη αξία τους. Οι δημοτικοί πόροι από τους Ειδικούς Ανταποδοτικούς Φόρους Κατανάλωσης (Ε.Α.Φ.Κ.) κατανέμονται ανάμεσα στους Δήμους του τόπου λιανικής πώλησης και του τόπου κατοικίας του φορολογούμενου ή της έδρας της επιχείρησης.
Οι δήμοι αξιοποιούν την υποστήριξη του επιτελικού Κράτους, ιδιαίτερα την ηλεκτρονική προτυποποίηση. Το Κράτος ενθαρρύνει και υποστηρίζει την πρωτοβουλία και την ελεύθερη δράση των Δήμων. Οι δήμοι υποχρεούνται να υλοποιούν στο χώρο ευθύνης τους την εθνική πολιτική, σε σαφώς προδιαγεγραμμένη βάση συνεργίας.
Οι δήμοι είναι αρμόδιοι για την διοίκηση των πάσης φύσεως υποθέσεων, εντός των γεωγραφικών ορίων τους, υπό ειδικό Νόμο εθνικών όρων, που υφίσταται για κάθε δήμο. Απαγορεύεται οιασδήποτε μορφής δεσμευτικός προληπτικός έλεγχος. Κατασταλτικός έλεγχος διενεργείται τόσο από το Δημοτικό Ελεγκτικό Συμβούλιο (βλ. παρακάτω), όσο και από την κεντρική διοίκηση και τη Δικαιοσύνη.
Στα πλαίσια του ειδικού Νόμου εθνικών όρων, κατά δήμο, καθορίζονται οι περιβαλλοντικές δεσμεύσεις και όροι (μνημεία, εθνικές υποδομές και χώροι, ειδικοί όροι προστασίας της φύσης κ.λ.π.). Βάσει αυτού του ειδικού νόμου όρων στον χώρο του, ο κάθε δήμος σχεδιάζει και κατασκευάζει τα δημοτικά έργα. Και αναλαμβάνει κατά νόμον ευθύνες.
Προμελέτη σύγχρονης Αριστοτελικής Πολιτείας
Πρόλογος
Η παρούσα «Μελέτη σύγχρονης Αριστοτελικής Πολιτείας» αφορά πρόταση πακέτου ριζικών θεσμικών αλλαγών (turn key solution), τόσο ως προς το Κράτος και την Τοπική Αυτοδιοίκηση, όσο και ως προς την Πολιτική Οργάνωση της χώρας μας.
Η μελέτη, ως πνευματική εργασία διεξοδικού σχεδιασμού ενός εγχειρήματος, απευθύνεται σε όσους έχουν την αντίστοιχη πνευματική στάση, απέναντι στα τεράστια προβλήματα της χώρας μας. Άλλωστε, εν μέσω δραματικά βεβαρυμένου κλίματος, διαπιστώνεται ευρέως η ανάγκη ριζικών πολιτικών αλλαγών.
Η παρούσα προμελέτη, το πρώτο στάδιο της μελέτης, αποσκοπεί στην συνοπτική παρουσίαση της πρότασης, ώστε να υπάρξει σφαιρική εικόνα του προδιαγραφόμενου εγχειρήματος. Θα ολοκληρωθεί σε 5 συνολικά άρθρα στο φιλόξενο www.analyst.gr λόγω της φύσης του διαδικτύου, αλλά και για να επιδιωχθεί ευρύτερη συμμετοχή στην διαμόρφωση της πρότασης.
Στα πέντε άρθρα, τίθενται στην κρίση του επιμελούς αναγνώστη, κατά σειρά :
(α) η από μέρους του υπογράφοντος ανάγνωση, κωδικοποιημένη ανάδειξη, κριτική και σύγχρονη αξιοποίηση της Αριστοτελικής αντίληψης περί πολιτεύματος.
(β) συνοπτική περιγραφή της πρότασης εκ βάθρων επανασχεδιασμού του Κράτους και ριζικής Πολιτικής Μεταρρύθμισης.
(γ) παρουσίαση, διερεύνηση και συγκριτική αξιολόγηση του Οράματος της Νέας Ελλάδας, ιδιαίτερα σε σύγκριση με το ελβετικό πολίτευμα.
(δ) παρουσίαση των δυνατοτήτων άμεσης χρήσης, του προτεινόμενου «αριστοδημοκρατικού μοντέλου διοίκησης», στην οργάνωση πολιτικών κομμάτων αρχών και ανταγωνιστικών επιχειρήσεων ευρείας βάσης.
(ε) διερεύνηση των εναλλακτικών δυνατοτήτων μετάβασης, από το σημερινό τέλμα, στην Ελλάδα που θέλουμε για τις επερχόμενες γενεές.
Στα πλαίσια αυτά, στόχος της παρούσης μελέτης είναι να εμπνεύσει τις υγιείς και πρωτοπόρες πολιτικές δυνάμεις του τόπου, τόσο ως προς το Όραμα για την Πολιτική Μεταρρύθμιση και το Κράτος της Νέας Ελλάδας, όσο και στην οργάνωση της δικής τους πολιτικής δράσης. Γιατί όχι, παράλληλα, και στην οργάνωση πρωτοπόρων επιχειρηματικών πρωτοβουλιών.
.
Ευχαριστίες
Ευχαριστώ ιδιαιτέρως τον διαδικτυακό φίλο Παύλο Μανωλούδη, φυσικό επιστήμονα, για τις εξαιρετικά εύστοχες υποδείξεις του στα κρίσιμα θέματα της εθνικής μας «στάσης ηρεμίας» και των «μιμιδίων». Όπως θα φανεί στην μελέτη, η βαθειά κατανόηση αυτών των ισχυρότατων φαινομένων είναι απαραίτητο μέρος και της διάγνωσης αλλά και της λύσης.
.
Η Αριστοτελική Πολιτεία
Ως αναμφισβήτητος πατέρας του Ορθολογισμού, και ιδιαίτερα της Λογικής, ο Αριστοτέλης έχει αναλύσει διεξοδικά το πολιτικό πρόβλημα. Το πολίτευμα. Και, στην εποχή του παραλογισμού που ζούμε [όχι ;], αξίζει να προσέξουμε όχι μόνο τις προτάσεις του, αλλά – κυρίως – τον τρόπο σκέψης του. Αξίζει, επί πλέον, όποιος ενδιαφέρεται σοβαρά για την σημερινή πολιτική κρίση, να μελετήσει το σύγγραμμά του «Πολιτικά».
Θα αποφύγω σκοπίμως να απομονώσω αποσπάσματα της επιχειρηματολογίας του. Ούτε θα δώσω παραπομπές. Θα χρησιμοποιήσω μόνο, εντός εισαγωγικών («…»), χαρακτηριστικούς όρους του, καθώς και σαφώς αυτοτελείς φράσεις του. Δεν θα συμπράξω σε κανενός είδους «τσιτατολογία».
Με άλλα λόγια, αναλαμβάνω την ευθύνη της μεταφοράς στο σήμερα των ιδεών του, όπως τις αντιλαμβάνομαι : κατά το πνεύμα περισσότερο, παρά κατά γράμμα. Και ταυτόχρονα, ούτε επικαλούμαι κάποια αυθεντία, ούτε διεκδικώ την πατρότητα δικών του ιδεών.
Άλλωστε, στο σύγγραμμά του – όπως είναι φυσικό και αναμενόμενο – εντοπίζεται αβίαστα σειρά αναχρονιστικών αντιλήψεων και ζητημάτων. Και χρειάζεται να είναι κανείς αρκούντως λογικός και απροκατάληπτος, για να μην απορρίψει συλλήβδην όλο το έργο του, λόγω κάποιων αναχρονισμών.
.
Αναχρονισμοί
Βασικός αναχρονισμός είναι οι αντιλήψεις για την θέση της γυναίκας, παρότι φυσικά δεν συνηγορεί σε κανενός είδους καταπίεση ή υποβάθμιση. Όσο κι αν έχει δίκιο ότι κυρίως ο άνδρας έχει τις ικανότητες του άρχειν, δεν μπορεί να συμφωνήσουμε σήμερα ότι η γυναίκα είναι για να «υπηρετεί».
Αν χρειάζεται «υπεράσπιση», θα πρέπει να σκεφθούμε τις οικιακές ανάγκες της εποχής, όπως και το πόσο «μπελάς» ήταν η μητρότητα τότε. Ήταν ανάγκη δηλαδή ο περιορισμός της γυναίκας στα οικιακά. Χώρια που, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά, «είτε οι γυναίκες άρχουν είτε οι άρχοντες άρχονται υπό των γυναικών, ποία η διαφορά ;» …
Άλλος αναχρονισμός, τα περί δουλείας. Είναι γνωστό, βέβαια, ότι η δουλεία εκείνης τη εποχής δεν είχε τίποτα κοινό με αλυσίδες, κακομεταχείριση και λοιπές βαρβαρότητες που γνωρίζουμε. Ο Αριστοτέλης αναφέρεται σε νουθεσίες στους δούλους παρά σε προσταγές.
Επίσης, όσο και αν φαίνεται εκ πρώτης όψεως συμπαθής ιδέα, δεν θα ήταν εύκολο να υιοθετηθεί στον καιρό μας ρύθμιση ώστε οι άρχοντες να μην αμείβονται καθόλου. Και, κυρίως, δεν θα είχε απώτερα θετικά αποτελέσματα. Αντιπροτείνει, βέβαια, «τιμές υπέρ των ευδοκιμούντων», στο τέλος της θητείας τους, αλλά …
Τέλος, είναι πράγματι εκτός εποχής μας η πλήρης αποκήρυξη του «τόκου». Ίσως μάλιστα προκαλεί κάποια απορία το γεγονός ότι, αν και εμπνευστής των αντιλήψεων περί μεσότητας, δεν προτείνει στο θέμα κάποιο «μέτρο». Θεωρεί πλήρως τον τόκο ως «άνευ κόπων κτώμενο αγαθό» και άρα καταδικαστέο. Αλλά αξίζει να σκεφθούμε αν είναι «κόπος» η αποταμίευση, η επιλογή επενδύσεων και η ανάληψη αντίστοιχων κινδύνων.
.
Επισημάνσεις
Συμπληρωματικά, κατά την γνώμη μου, ανακύπτει – και στο θέμα της αποκήρυξης του τόκου – το φαινόμενο της παράλειψης του αυτονόητου. Καλώς ή κακώς, σε κάθε εποχή κάποια πράγματα είναι τόσο αυτονόητα που δεν διανοούνται οι σύγχρονοί της να τα μνημονεύσουν καν. Υπό αυτό το πρίσμα, είναι αναγκαίο στους μελετητές να είμαστε προσεκτικοί στις μεταφορές ιδεών και στις συγκρίσεις μας.
Επί του προκειμένου, ο τόκος επί δανείων έχει και την λογική της επιβολής κάποιου δυναμισμού στις επιχειρηματικές ή προσωπικές προσπάθειες των δανειοληπτών. Φυσικά μέχρις ενός ύψους επιτοκίου. Αλλά ο δυναμισμός ήταν κάτι αυτονόητο σε εκείνη την εποχή. Κανείς δεν μιλούσε για ανάπτυξη, όπως δεν μιλούσε για το αν πρέπει να αναπνέουμε π.χ. Πολύ αργότερα εφευρεθήκαν ο κρατικός παρεμβατισμός, οι αναπτυξιακές επιδοτήσεις άνευ αναπτύξεως …
Σε αυτά τα πλαίσια, θα εξετάσουμε το πολίτευμα της «Πολιτείας», το οποίο κάποιοι – ίσως για να γίνουν κατανοητοί – αποκαλούν «ορθή δημοκρατία». Θα πρέπει να προσέξουμε και ότι η όλη ανάλυσή του αφορά την διοίκηση μίας πόλης, και όχι κάποιου ευρύτερου κράτους που περιλαμβάνει πολλές πόλεις.
Κωδικοποίηση των πολιτικών αντιλήψεων του Αριστοτέλη
Βάζοντας σε μία σειρά τα «Πολιτικά», πάντα κατά την γνώμη μου, έχουμε διαδοχικά τα εξής θέματα :
Πρώτον – πολίτευμα ποιάς πόλης, ποιού λαού ; Βασικό ερώτημα και αυτονόητο, όσο και το «Νυφικό και χτένισμα για ποιάν νύφη, και με ποιόν γαμπρό ;» – σχολιάζω.
Το χαρακτηρίζω πυρήνα των πολιτικών αντιλήψεων του Αριστοτέλη, και ιδιαίτερα κρίσιμο στις μέρες μας. Βάζει στις σωστές διαστάσεις τις όποιες σκέψεις αντιγραφών ξένων προτύπων, ενώ μας επιβάλλει σοβαρότητα στο θέμα της εθνικής αυτογνωσίας.
Δεύτερον, οι βασικές επιλογές της πόλης, για την οποία σχεδιάζουμε πολίτευμα, είναι ως προς τα θέματα των ιδιοκτησιών, της οικογένειας και της κοινωνικής συμβίωσης. Ειδικότερα, τίθεται σε προτεραιότητα το ζήτημα του ατομικής ιδιοκτησίας, σε ορθό συνδυασμό με τα κοινόχρηστα πράγματα.
[Αξίζει, φρονώ, στο θέμα της κοινοκτημοσύνης, και ιδιαίτερα της κοινοκτημοσύνης γυναικών (!) και παιδιών (!), να παρακολουθήσουμε πώς αντικρούει ορθολογικά τις σχετικές αντιλήψεις Σωκράτη/Πλάτωνα.]
Επίσης, ότι η συμβίωση είναι αποτέλεσμα αντίστοιχης προαίρεσης, επιθυμίας. Αυτή η προαίρεση και μόνο μπορεί να ρυθμίσει αποτελεσματικά τα δύο βασικά ζητήματα : ελευθερία και πλούτο.
Τρίτον – πολίτευμα με τί σκοπό ; Ο Αριστοτέλης ισχυρίζεται κάτι αδιανόητο για την εποχή μας : υπάρχει κοινό συμφέρον, σύμφωνα με το οποίο μπορεί να κυβερνηθεί μία πόλη. Ισχυρίζεται και ότι αυτό το κοινό συμφέρον ουδόλως έρχεται σε αντίφαση με το ατομικό συμφέρον. Αντιθέτως, ταυτίζεται.
Και, για να θέλει μία κοινωνία το κοινό συμφέρον, αρκεί να επικρατήσει ως γνώμονας του βίου των πολιτών της το «ευ ζειν» έναντι του «ζειν». Και το σκέτο «ζειν» οδηγεί ασφαλώς στην απληστία. Αλλά δεν είναι καθόλου εύκολο σε βαρβάρους να αντιληφθούν καλώς νοήματα όπως «ουκ εν τω πολλώ το ευ, αλλ’ εν τω ευ το πολύ». Ιδίως στις μέρες μας. Βαρβάρους στην συμπεριφορά, όχι στην φυλετική καταγωγή – επισημαίνω.
Τέταρτον, αυτό το κοινό συμφέρον, μάλιστα, όχι μόνο υφίσταται, αλλά είναι δυνατόν και να εξυπηρετηθεί με τρία διαφορετικά «ορθά» πολιτεύματα : Βασιλεία, Αριστοκρατία και Πολιτεία. Άρχουν – αντιστοίχως – ο εκλεκτός του βασιλικού γένους, οι επιλεγόμενοι ως άριστοι (καλύτεροι) και οι πολλοί (λαός).
Αντίστοιχα υπάρχουν τρία «παρεκβατικά» πολιτεύματα, όπου πρυτανεύει το ιδιοτελές συμφέρον των αντίστοιχων αρχόντων, εις βάρος του κοινού συμφέροντος. Τυραννία, Ολιγαρχία, Δημοκρατία. Με άλλα λόγια, μπορεί να κυβερνούν ένας ή λίγοι ή πολλοί, αλλά να μην σκοπείται το κοινό συμφέρον. Το πόσοι δικτάτορες κυβερνούν έπεται, δηλαδή.
Ο Αριστοτέλης είναι κατηγορηματικός : «Η κακή άσκηση της δεσποτείας είναι ασύμφορη και για τους δύο», άρχοντες και αρχόμενους δηλαδή. Και σε κάθε πολίτευμα αξίζει να άρχουν αυτοί που έχουν το αντίστοιχο «κύριο πλεονέκτημα».
Πέμπτον, βασικό χαρακτηριστικό της ευνομίας είναι το φυσικό δίκαιο, το «εκ φύσεως απορρέον». Έτσι προκύπτει «υπακοή σε νόμους καλώς κειμένους». Νόμοι απαλλαγμένοι από εμπάθεια. Νόμοι όχι σοφίσματα, κατ΄επίφασιν δίκαια. Υπογραμμίζει και την υπεροχή των άγραφων νόμων έναντι των γραπτών και επιτακτικών. Οι άγραφοι νόμοι ρυθμίζουν ούτως ή άλλως σπουδαιότερα θέματα, ενώ σαφώς είναι καταλληλότεροι και σε «απρόβλεπτες περιστάσεις».
Ιδιαίτερα τονίζει, ως στοιχείο ευνομίας, την «ισότητα κατ’ αξίαν», αντίθετα με τις σύγχρονες ισοπεδωτικές αντιλήψεις περί ισότητας. Και οι αναφορές του περί «φύσει αρχόντων» και «φύσει αρχομένων», θα πρέπει να αναλυθούν ως απλές διαπιστώσεις παρά ως κοινωνικοί αποκλεισμοί.
Έκτον, εισάγει την διάκριση εξουσιών, σε συνδυασμό με την σύσταση για μείξη στοιχείων των «ορθών» πολιτευμάτων. Βλέπει δηλαδή την εξυπηρέτηση του κοινού συμφέροντος μέσα από την σύνθεση ανομοίων και όχι σε «μονοκόμματες» ιδανικές λύσεις. Ειδικά για την εκτελεστική εξουσία, υπογραμμίζει την ανάγκη ο εκλεκτός να έχει την εμπιστοσύνη «και των δύο παρατάξεων».
Έβδομον, εισάγει ως βασικό κριτήριο καταλληλότητας των αρχόντων την ικανότητα πρόβλεψης των επερχομένων αναγκών, και κατάστρωσης αντιστοίχων σχεδίων. Επισημαίνει αυτό που σήμερα είναι γνωστό ως «Για να μάθεις να διατάζεις πρέπει πρώτα να μάθεις να υπακούς». Επίσης συνιστά αιτιολογημένα την διαρχία.
Αξίζει μάλιστα να προσέξουμε ότι παραλείπει – γιατί άραγε ; – να επισημάνει ως προσόν και την ικανότητα υλοποίησης σχεδίων.
[Η γνώμη μου : δεν είχε ακόμη ανακαλυφθεί ως ψόγος το «στην Ελλάδα είσαι ό,τι δηλώσεις». Αναφέρομαι στο αγρίως και επιτηδείως κακοποιημένο απόφθεγμα του αείμνηστου Γιάννη Τσαρούχη. Ήξερε ότι στην Ελλάδα, πριν ενσκήψει ο δυτικός «πολιτισμός», αν αυτό που δήλωνες δεν το απεδείκνυες εμπράκτως, σε είχε «καταπιεί η γη» από τον κοινωνικό χλευασμό. Το ήξερε, βέβαια, θαυμάζοντας τους λαϊκούς μας ζωγράφους.]
Όγδοον, εισάγει τον προβληματισμό ως προς το πώς οι πάντες – άρχοντες και αρχόμενοι – θα φροντίζουν για τα κοινά πράγματα όπως για τα δικά τους. Θεωρεί τελείως φυσικό και αναμενόμενο για τον καθένα το να κοιτάζει κάπως αδιάφορα τα κοινόχρηστα πράγματα, ιδίως με την αίσθηση ότι κάποιοι άλλοι θα τα φροντίσουν.
Ένατον, ως θεωρητικός της τελεολογίας, προειδοποιεί ότι «Κατ’ ανάγκην συν τω χρόνω εξ αγαθών ψευδών θα προκύψει αληθές κακόν». Καταγράφει και τα «φθαρτικά αίτια» του πολιτεύματος, που τελικά οδηγούν σε λαϊκές στάσεις : ανισότητα, παραβίαση των νόμων, κόλακες, δημαγωγοί.
Κοινός παρονομαστής : «Οι κατά τι ίσοι νομίζουν ότι είναι ίσοι σε όλα» – αντίστοιχα και οι υπερέχοντες σε κάτι. Ειδικότερα, καταγράφει την πλεονεξία των πλουσίων ως καταστρεπτική του πολιτεύματος. Στην άλλη άκρη, αντίστοιχα, το πρόβλημα της «εκ της πενίας διαφθοράς».
Και, δέκατον, τεκμηριώνει ότι η Παιδεία που παρέχεται στους πολίτες, και ιδιαίτερα η «αγωγή του πολίτη», οφείλει να είναι αντίστοιχη του πολιτεύματος. Και την θεωρεί τον σπουδαιότερο παράγοντα για την «σωτηρία του πολιτεύματος».
Τονίζει, επίσης, ότι η Παιδεία είναι αυτή που είναι ικανή να οδηγήσει στην εξομάλυνση των επιθυμιών, που είναι σαφώς σημαντικότερη από την εξομάλυνση των αναγκών. Οι υπερβολικές απαιτήσεις επιθυμιών, οι «κατ’ εκτροπήν», είναι η βασική πηγή αδικιών, παρά οι υπερβολικές ανάγκες – υποστηρίζει πειστικά.
Εμμέσως πλην σαφώς, προκύπτει τί δ-ε-ν θα ανέμενε κανείς από την Παιδεία σε ένα κακό Πολίτευμα. Όπως και τί θα ανέμενε …
.
Βασικοί στόχοι της Πολιτικής Μεταρρύθμισης της Ελλάδας
Οι αντιλήψεις του Αριστοτέλη δεν μπορεί παρά να πείθουν κάθε συνετό άνθρωπο. Στα πλαίσια αυτά, η σύγκριση με τα σημερινά παρέλκει. Καταλαβαίνει κανείς αβίαστα πώς φθάσαμε τόσο χαμηλά. Το συμπέρασμα είναι προφανές : ριζική αλλαγή.
Κατ’ αρχήν η αλλαγή ονόματος από «Δημοκρατία» σε «Πολιτεία» μόνο από ανόητους ή κακόβουλους θα μπορούσε να θεωρηθεί ως – κατά την ποινική έννοια – «απόπειρα ανατροπής του πολιτεύματος». Παρά τον κίνδυνο, είναι σκόπιμο να σηματοδοτηθεί και λεκτικά η ριζική αλλαγή αντιλήψεων. Λέγεται χαρακτηριστικά ότι «αξίζει να αλλάξουμε όνομα στις τηγανητές πατάτες».
Από εκεί και πέρα, αυτό που θα μπορούσε κάλλιστα να εμπνεύσει μία ισχυρή Ελληνική Αναγέννηση, είναι μία μεγαλεπήβολη θεσμική αλλαγή. Δεν υπάρχει κουράγιο για άλλες κοροϊδίες και υποσχέσεις. Η αναγκαίος Εθνικός Στόχος θα πρέπει να είναι ξεκάθαρα διατυπωμένη πρόταση. Δεν υπάρχει ανοχή για παχιά λόγια. Και όλο και περισσότεροι αντιλαμβάνονται ότι πρέπει κάποτε να εστιάσουμε, όχι στο «ποιός;» ή «ποιοί;», αλλά στο «τί;».
Αυτή την «μεγαλεπήβολη θεσμική αλλαγή» θα χρειασθεί να την σχεδιάσουμε προσεκτικά. Και θα χρειασθεί να προεκτιμήσουμε αν θα διαμορφωθεί τέτοιο θεσμικό πλαίσιο που να αναμένεται βασίμως να οδηγήσει στο ξεπέρασμα της πολιτικής κρίσης. Κατ’ επέκταση και στο ξεπέρασμα της – υπαρξιακών διαστάσεων – κοινωνικής κρίσης Ηθικής.
Και αυτή την «μεγαλεπήβολη θεσμική αλλαγή» θα πρέπει σαφώς να βασίζεται στην απάντησή μας στην πρωταρχική ερώτηση : «ποιοί είμαστε ;». Αυτό – νομίζω – είναι, σε έσχατη ανάλυση, η βασική παρακαταθήκη της μεγάλου Μακεδόνα.
.
Επίλογος
Είδαμε, στο πρώτο άρθρο της σειράς, μία προσέγγιση της σκέψης του Αριστοτέλη, και κυρίως τον τρόπο σκέψης του. Στο επόμενο άρθρο θα δούμε απλώς την πρότασή μου : τι προτείνω και πώς λειτουργεί. Θα ξαναθυμηθούμε τον – κατ’ εμέ – «δεκάλογό» του περί Πολιτείας στο τρίτο άρθρο. Στην αντίστοιχη αξιολόγηση του Οράματος.
Κόντρα στην διάχυτη τάση για προχειρολογίες και λύσεις, επιχειρώ μία σε βάθος προσέγγιση τόσο της διάγνωσης όσο και της λύσης του προβλήματος. Ειλικρινά αισθάνομαι ότι εκθέτω μία καλή βάση συζήτησης. Και είμαι πρόθυμος να συμμετάσχω σε οποιαδήποτε άλλη συζήτηση, με βάση προσέγγιση ανάλογου βάθους και πληρότητας.
Το προηγούμενο άρθρο Γράμμα σε έναν έλληνα νέο έδωσε το σύνθημα «Δεν θα γίνουμε κλώνοι» και «Θα τα πούμε στη στροφή.». Άλλωστε, και η σειρά άρθρων στο φιλόξενο www.analyst.gr , ξεκίνησε με μία ακόμη «ηγετική φωνή από τα κάτω» : «Δεν θα γίνουμε Γερμανοί, θα ξαναγίνουμε Έλληνες». Κουβέντα απλού συνταξιούχου αγρότη.
Το ίδιο άρθρο, όχι μόνο έχει ξεπεράσει το 700 “like”, αλλά και είχε γενική αποδοχή. Θα είναι κρίμα η πρωτοβουλία να μείνει άμεσα αναξιοποίητη. Εκτός αν υπάρχει άλλη πρόταση που συγκεντρώνει ενθουσιώδεις επιδοκιμασίες και σχόλια από όλο το πολιτικό φάσμα. Χώρια το εμφανές ρίγος στους ανθρώπους της τέχνης.
Στα πλαίσια αυτά, καλώ τους διαδικτυακούς φίλους σε μεθοδική προσπάθεια για «Αναζήτηση του αυτονόητου». Και, κόντρα στους πάμπολλους «ευφυείς προχειρολόγους», το μήνυμά μου είναι ακριβώς αυτό :
.
«Άμα θέλεις να κόψεις γρηγορότερα τα δέντρα σου,
ξόδεψε διπλάσιο χρόνο να ακονίσεις το τσεκούρι σου».
Κινέζικη σοφία, εκδόσεις Οδυσσέας.
